De opening van de schoolleidersdag werd verzorgd door dagvoorzitter Rens Rottier (bestuurder Driestar educatief). ‘Door gebrek aan visie gaat het volk ten onder’, begon hij. ‘Geen visie, is geen leiderschap’. Visie heeft iets weg van visioen: iets zien dat er nog niet is, maar wat je wel wilt bereiken. Visie heeft ook een christelijke diepe dimensie. Dit heeft alles te maken met de opdracht die wij gekregen hebben en doorgeven aan de kinderen.
Ds. Beens (predikant van de Gereformeerde Gemeente te Scherpenzeel) opende vervolgens de dag met gebed, het zingen van een Psalm en het lezen van Jesaja 6. Vanuit dit gedeelte sprak ds. Beens over leidinggeven. Wat vraagt dat van de persoon van schoolleider? In ieder geval dienend leiderschap vanuit een Bijbelse visie, betoogde hij. Jesaja, de geestelijk leider, zegt dat hij een man is van onreine lippen. Een zondig mens tussen zondige mensen. Hij voelt zich niet beter of meer dan de rest. Hij weet wie hij zelf is en wie zijn volk is. Dat geeft verbinding en ootmoed. Dit tempert ook de verwachting bij de anderen. Schoolleiders leiden mensen, geen projecten. Ze zijn zelf mens, ze zijn zondig en schieten tekort. ‘Laat je dit in je werk bemerken en ben je je hiervan bewust?’ vroeg ds. Beens. Tegelijk voel je de hoge roeping om in je school God zelf, Zijn naam en Zijn wil te eren en daarbij je naaste te dienen. Laat je door je handel en wandel zien hoe je jezelf en God ziet? Jesaja werd gewillig om te gaan, gestuurd door God.
Deze oproepende en aansprekende opening werd vervolgd door Henk Jan Kamsteeg (spreker en auteur van diverse boeken op het gebied van leiderschap en storytelling). Hij maakte vier punten:
- Heeft u een onderscheidende stem? Het is belangrijk dat je een ‘purpose’ hebt: zingeving. Hij noemde het voorbeeld van Popeye die als de spanning te ver opliep, in actie kwam vanuit een bepaalde gedrevenheid. Hij stelde dat deze momenten ook momenten kunnen zijn van heilige frustratie die God in het hart heeft gelegd. Wat doe je daarmee? Je kunt het naast je neerleggen, maar je kunt er ook voor kiezen om er iets mee te doen. Waarom doet u wat u doet? Blijf dat “Popeye-moment” voeden, blijf het uitdiepen.
- Ben jij in staat op een gezamenlijk doel te creëren? Kamsteeg refereerde aan Martin Luther King. King beschreef in zijn brieven eerst de huidige situatie in Amerika. Wat kwam er toentertijd op het land af? Daarna keek hij pas naar de toekomst. Waar wilde hij naartoe? Daaruit kwam de bekende: ‘I have a dream’-speech.
Hoe neem je je personeel mee in je visie? Door verhalen te vertellen. Dichtbij de mensen waar het om gaat. Maar haal ook jezelf dichterbij. Deel je “Popeye-moment”. Laat iets van jezelf zien. Spreken zonder passie is als golfsurfen zonder golven. Zijn het alleen koude cijfers die je laat zien aan je personeel, of laat je jezelf en je eigen visie zien? Veel leiders positioneren zichzelf als een held. Maar u bent niet de held, uw medewerkers zijn de helden en u bent de gids van de helden. - En wat als er een beroep wordt gedaan op uw aanpassingsvermogen? Dit derde punt introduceerde Kamsteeg om na te gaan hoe je kunt omgaan met veranderingen en hoe je daar anderen bij kunt betrekken. Mensen kijken naar hoe u omgaat met verandering. Er is een verschil tussen goede organisaties en geweldige organisaties. Dit is afhankelijk van de leiders. Hij noemde nederige leiders en leiders met visie. Nederige leiders met visie komen niet zo veel voor. Goede organisaties hebben een leider met één van deze kenmerken. Geweldige organisaties hebben een leider met de combinatie van deze twee kenmerken. Deze combinatie zit in dienend leiderschap. Ben u een dienend of een zelfdienend leider?
- In het vierde punt gaf Henk Jan Kamsteeg de zaal een opdracht mee. Hij sprak over persoonlijk leiderschap en stelde de vraag of de schoolleiders persoonlijke waarden hebben vastgesteld. ‘Ga daarmee aan de slag. Probeer eens uw drie belangrijkste waarden op volgorde te plaatsen. Stel vervolgens de vraag: wat doe ik als het spannend wordt op het punt van deze waarden? Schuif ik ze dan aan de kant?’
Na de lezingen en de pauze werden er door twee leidinggevenden en twee studenten pitches gegeven over leidinggeven. Marlise Bassa (student jong management Driestar hogeschool) wees op de maakbaarheidsgedachte. Is onze mooie visie wel concreet genoeg voor morgen? Maak het tastbaar, zodat je weet dat je het morgen inderdaad beter doet. Heidi den Ouden (directeur SmdB Streefkerk) legde de vinger bij managementtaal. We gebruiken vaak dure woorden, maar we moeten vooral weten wat de koers is. Dan weet je ook wat je niet wilt.
Joel Baas (student jong management Driestar hogeschool) keek vanuit zijn blik als toekomstig leerkracht naar ‘de leidinggevende’ en zag daarin dat zij ook tot een voorbeeld moeten zijn voor jonge leerkrachten. Daarbij is heel veel behoefte aan schoolleiders met een Bijbelse visie. In Malawi is het doel van de schoolleiders om de kinderen te wijzen op God. Wij hebben hier veel meer middelen, maar laat dat primaire doel ook ons doel zijn en blijven. Erik van der Poel (directeur Van Lodenstein College) vertelde over leerlingen van zijn school die in een evangelische kerk hun christelijk geloof in woord en daad konden uitdragen. Kennis van het Bijbels onderwijs alleen is niet genoeg. We moeten het als onderwijspersoneel met hart en handen uitdragen.
Er kwamen bepaalde vragen op uit de zaal: sommigen waren bang dat dit werken aan de visie misschien een olifant in de kamer zou worden. Het panel vond juist dat je visie moet kunnen benoemen en duiden. ‘Als je dit vanuit het Woord doet, komen visie en dienend leiderschap juist samen’, noemde ds. Beens. Vanuit de zaal vroeg iemand of het niet verkeerd is om stippen op de horizon te zetten. Ds. Beens vond dat het onze taak is om nu vandaag bezig te zijn met ons werk en wat onze Bijbelse taak daarin is. Toch is het niet verkeerd om een doel voor de toekomst te hebben en daarin ook de ouders te betrekken, op die manier ben je op weg met elkaar.
In de middag werden de beide lezingen verwerkt door middel van twee workshoprondes waarin de thema’s burgerschap, gender, schoolplan en media werden besproken. Tijdens deze workshops werd gesproken over hoe je als leider omgaat met deze praktische thema’s.
De dag werd afgesloten met een borrel waarin schoolleiders de opgedane indrukken konden delen en elkaar konden ontmoeten.