Deze koppeling is opmerkelijk te noemen. De zorgplicht in het onderwijs rond veiligheid is gebaseerd op de wet ‘Veiligheid op school’. Deze wet – uit 2015 – geeft scholen een vergaande inspanningsverplichting om te zorgen voor een sociaal veilige schoolomgeving, waarbij opgetreden wordt tegen pesten.
Van scholen wordt gevraagd actief beleid te voeren op het gebied van sociale veiligheid, gericht op zowel preventie als het afhandelen van incidenten. Daarnaast moet een coördinator worden aangesteld en moet de veiligheid van leerlingen jaarlijks worden gemonitord. In de monitoring moet aandacht zijn voor de ervaren sociale en fysieke veiligheid op school, aantasting hiervan (zoals door pesten, geweld, discriminatie, enz.) en het welbevinden van de leerlingen.
Deze verplichtingen hebben als doel dat pesten wordt aangepakt en kinderen zich prettig voelen op school, wat de leerprestatie ten goede komt. Want school moet een plek zijn waar ‘ouders hun kinderen met een gerust hart naartoe sturen, leraren graag werken en waar jongeren graag naartoe gaan, om te werken aan hun toekomst.’ (Uit de memorie van toelichting op de wet Veiligheid op school.)
Wat opvalt is dat in de wet en de memorie van toelichting zaken als individuele autonomie en seksuele diversiteit niet aan de orde komen. Ons begrip van sociale veiligheid is in krap 10 jaar tijd blijkbaar fundamenteel veranderd. Gelukkig hebben we in Nederland (om met de woorden van professor van Schoonhoven te spreken) nog altijd het mooie beginsel dat de overheid pas kan ingrijpen als er een wettelijke grondslag is.
Daarom graag de oproep: bezin u op uw definitie van sociale veiligheid! Maak hierbij gerust gebruik van de Visienota sociale veiligheid en seksuele diversiteit van de VGS. Hierin wordt veiligheid niet gekoppeld aan vrijheid, maar aan de tien geboden – en valt te lezen dat in een sociaal veilige school ‘iedereen wordt beschouwd en behandeld als een waardevol schepsel van God en als een gerespecteerd lid van de leer- en werkgemeenschap van leerlingen, ouders en personeelsleden, die door Gods leiding in de school zijn samengebracht.’ Een hoge, maar ook heerlijke ambitie!
