Dat roept allerlei vragen op, aldus de Onderwijsraad in een maandag gepubliceerde informerende notitie. Zoals: Hoever hoort de overheid te gaan bij invulling geven aan haar zorg? En: waar komt scholen vrijheid toe? Medio volgend jaar komt de Onderwijsraad met een verkenning naar de betekenis van artikel 23 in deze tijd. Daarin zal de raad ‘positie innemen over de verhouding tussen vrijheid en overheidszorg.’
IJkpunten
In aanloop naar dat moment heeft de Onderwijsraad bewust een informatieve notitie uitgebracht. Daarmee beoogt de raad iedereen die wil meedenken en -praten over artikel 23 van kennis en informatie over dit artikel te voorzien. Ook wil de raad misverstanden over artikel 23 die de discussie vertroebelen, ermee uit de weg ruimen.
‘Artikel 23 regelt de verhouding van de overheid tot het onderwijs en biedt het constitutionele
kader voor ons onderwijsbestel’, schrijft de raad onder meer. ‘Dit kader – en de uitwerking ervan – behoeft zo nu en dan onderhoud om betekenisvol te blijven. Centraal staat de afweging of de overheid zich nu actiever moet opstellen, zich intensiever met het onderwijs in Nederland bemoeien
– of zich juist meer moet beperken tot kaders stellen, randvoorwaarden scheppen en ijkpunten bewaken.’
Vijf spanningen
In het document gaat de raad ook in op ‘fricties die aan het grondwettelijke artikel over onderwijs kleven.’ Hij wijst daarbij op vijf spanningen:
- De overheid gaat over kwaliteit, maar scholen ook. In hoeverre mogen scholen zelf bepalen wat ze onder goed onderwijs verstaan?
- De overheid stuurt op onderwijskwaliteit via deugdelijkheidseisen. Maar stelt zij wel de juiste eisen? En zijn het er te veel, of juist te weinig?
- De overheid waarborgt dat iedere leerling naar school kan. Maar moet elke school voor iedereen toegankelijk zijn?
- De overheid maakt via de onderwijsvrijheid een pluriform onderwijsaanbod mogelijk, maar of er ook echt iets te kiezen valt, hangt er onder meer van af hoe schoolbesturen gebruik maken van de vrijheid van richting.
- De overheid wil segregatie tegenaan, maar sommige ouders kiezen er bewust voor om hun kinderen naar een school te sturen waar vooral mensen van hun eigen religie of sociaal-economische achtergrond zitten.
Essays
Op de dag van de publicatie van de notitie organiseerde de Onderwijsraad in Culemborg een zogenoemde Onderwijsdialoog over artikel 23. De VGS was daar bij en heeft deelgenomen aan een sessie over burgerschap. Een sfeerverslag van de bijeenkomst heeft de raad inmiddels op zijn site geplaatst. Daar staan ook vier boeiende essays te lezen over onderwijsvrijheid, geschreven door onder meer filosofe Stine Jensen, columniste Rosanne Hertberger en historicus Lotfi El Hamidi. Op zijn nieuwspagina publiceerde de Onderwijsraad tussen 25 november en 6 december tien toegankelijke wist-u-datjes over evenzoveel aspecten van de onderwijsvrijheid.
Verkenning
Op verzoek van de Onderwijsraad heeft de VGS dit jaar input geleverd voor diens verkenning over artikel 23. De VGS ziet uit naar de presentatie van het document in de loop van volgend jaar. Te zijner tijd zullen wij met berichtgeving daarover en commentaar daarop komen.
