1. De herstelopdracht is een rechtmatig instrument: reflecteer kritisch.
De Onderwijsinspectie heeft een wettelijke opdracht om toezicht te houden op de kwaliteit van het onderwijs. In veel gevallen kunnen scholen hun voordeel doen met datgene wat de inspectie aanreikt. Doorgaans legt de Inspectie de vinger op een zere plek. Reflecteer daarom altijd kritisch op het punt dat in de herstelopdracht aan de orde wordt gesteld. Wat kunnen we als school beter doen? Waarom hebben we de dingen gedaan zoals ze gedaan zijn?
2. Kijk naar de juridische onderbouwing van de herstelopdracht.
Bij herstelopdrachten wordt als het goed is altijd het wetsartikel genoemd waarvan de Inspectie denkt dat daaraan niet voldaan is. In sommige gevallen gaat het dan om een zogenaamde ‘zorgplicht’, bijvoorbeeld de zorgplicht voor een ononderbroken ontwikkelingsproces. Als er een herstelopdracht afgegeven wordt op een zorgplicht is het van belang om na te gaan of de Inspectie ‘verwerkt’ heeft wat er op school voor die zorgplicht wél gebeurt is. Stel daarna aan de Inspectie de vraag of de wettelijke zorgplicht daarmee niet is nageleefd. En daarbij de vraag: wanneer is de zorgplicht wél nageleefd? Bij burgerschap gaat het meestal om het vereiste van ‘samenhangend en doelgericht’; ook daarvan kan gevraagd worden of de Inspectie de eventueel wel aanwezige samenhang en resultaten voldoende gezien heeft.
3. Schrijf altijd een bestuursreactie.
Uit het onderzoek van Van Schoonhoven bleek dat schoolbesturen de ruimte voor een zienswijze vanuit het bestuur niet altijd gebruiken. Sommige schoolbesturen geven aan dat ze de relatie met de inspectie niet onder druk willen zetten en daarom geen ‘negatieve’ ervaring willen beschrijven. Maak als schoolbestuur echter altijd gebruik van de mogelijkheid om te reageren. Geef daarbij eerlijk aan hoe het inspectiebezoek ervaren is en wat het bestuur met de herstelopdrachten gaat doen. Probeer daarbij ook te benoemen op welke onderdelen het inspectiebezoek als positief ervaren is. De zienswijzen zijn voor de inspectie waardevol in het reflecteren op het toezichthouden. Daarnaast helpen ze anderen in het onderzoek naar het functioneren van het inspectietoezicht.
4. Vraag een expert om mee te kijken.
Als een inspectiebezoek resulteert in herstelopdrachten, waarbij u twijfelt over de rechtmatigheid, dan kunt u altijd een expert vragen om mee te kijken. Dit kan bijvoorbeeld een collega-bestuurder van een andere organisatie zijn. Daarmee is de herstelopdracht wellicht niet verdwenen, maar kan de herstelopdracht wel in perspectief geplaatst worden.
Daarnaast kan een expert vanuit VGS/VBSO gevraagd worden om mee te kijken, bijvoorbeeld om af te wegen of en hoe u een gesprek hierover aangaat met de inspectie.
Op de hoogte blijven
VGS/VBSO zitten periodiek aan tafel met de Onderwijsinspectie (het Ringenoverleg) en leveren ook inhoudelijke aandachtspunten voor de herziening van de Onderzoekskaders (richting 2027). Graag blijven we daarom op de hoogte van de uitwerking van het toezicht in de praktijk.
