Vlak voor de begrotingsbehandelingen verstuurde minister Wiersma voor primair en voortgezet onderwijs een aantal brieven naar de Kamer over belangrijke thema’s waaronder basisvaardigheden, toezicht in het funderend onderwijs en vrij en veilig onderwijs. Deze brieven laten zien dat de minister ambitie heeft en gedreven is om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Tegelijkertijd zetten deze brieven en ook het debat van deze week steviger in op controle en toezicht. Daarmee bespeuren we een toenemende beheersingsdrang op het ministerie, bijvoorbeeld door – zoals Roelof Bisschop (SGP) benoemde – via subsidies greep te willen houden op onderwijsfinanciering. Ook de sectorraden herkennen de drive van de minister, maar zijn kritisch op de uitwerking (zie bijvoorbeeld de reactie van de PO-raad op de Kamerbrief over toezicht in het funderend onderwijs en de brief van de VO-raad aan de Tweede Kamer).
We moeten de belastbaarheid van scholen in de gaten houden
De VGS heeft samen met de VBSO in de richting van de minister juist opgeroepen om te zorgen voor rust, reinheid, regelmaat en daarmee ruimte te blijven bieden voor Bijbels onderwijs. Ruimte geven aan de professional voor de klas en vertrouwen in de bestuurder zou het onderwijs juist ten goede komen en echte veiligheid op school geven.
Bisschop constateerde tijdens het debat dat scholen te maken hebben met grote uitdagingen, zoals het lerarentekort. Intussen zadelt het kabinet hen op met allerlei nieuwe verplichtingen, waaronder meldpunten, toetsen en functionarissen. Per motie verzocht hij daarom de regering om samen met de sectorraden een ‘integrale uitvoeringstoets’ te doen in hoeverre de nieuwe plannen die Wiersma heeft aangekondigd ‘in de huidige omstandigheden werkbaar zijn voor de scholen.’
De minister ontraadde die motie. Net als de SGP’er vindt hij dat ‘we de belastbaarheid van scholen in de gaten moeten houden.’ Maar hij wees erop dat een extra uitvoeringstoets ‘juist misschien wel weer extra ballast zou opleveren en dat wil ik niet,’ Wel beloofde hij ‘uiteraard altijd in de geest van zo’n motie uitwerking te geven aan de plannen.’
Toezicht informeel onderwijs
Tijdens het debat ging Wiersma onder meer in op het thema vrij en veilig onderwijs. De minister liet namelijk in de brief over vrij en veilig onderwijs weten te willen ingrijpen bij ‘discriminatie, onverdraagzaamheid en isolationisme’ in het informeel onderwijs. Kamerlid Van Baarle (DENK) had moeite met de manier waarop de minister op dit thema stappen zetten. Volgens het Kamerlid van DENK was het nodig om eerst helder te hebben wat er bedoeld wordt met begrippen als ‘anti-integratief’ voordat een stelsel van toezicht wordt opgericht. Gert-Jan Segers (fractievoorzitter namens de ChristenUnie) herkende de bedenkingen bij de voortvarende wijze waarop de minister zich beweegt op dit terrein, maar benoemde ook de zoektocht naar wat de grens is van vrijheid en waar de verantwoordelijkheid van de overheid begint. De vraag die boven de markt is blijven hangen is: Of en hoe je zicht kan krijgen op antidemocratische en anti-integratieve uitingen in het informele onderwijs.
Identiteitsverklaringen
Kamerlid De Hoop (PvdA) deed een poging om in dat kader aandacht te vragen voor de identiteitsverklaringen van reformatorische scholen. Volgens hem dragen deze verklaringen bij aan onveiligheid voor leerlingen. Minister Wiersma haastte zich om te zeggen dat het voor hem twee verschillende zaken zijn en dat hij staat voor de onderwijsvrijheid zoals we die in Nederland hebben. Tegelijkertijd is de minister drukdoende om antwoorden te formuleren op eerder aangenomen moties om identiteitsverklaringen van reformatorische scholen te verbieden. Wiersma zegde toe daar op korte termijn (begin 2023) mee te komen. Hij lichte een tipje van de sluier op door te noemen dat ze ‘binnen de grenzen van artikel 23 de opties [uitwerken] om delen van identiteitsverklaringen te verbieden’. Dit resulteerde ook in het ontraden van een motie die Sylvana Simons (Bij1) had ingediend om te onderzoeken hoeveel en welke reformatorische scholen deze identiteitsverklaringen ‘nog steeds handhaven, in welke vorm dan ook’.
Inspraak van leerlingen
Met steun van zijn coalitiegenoten vroeg Segers het kabinet om scholen te ondersteunen in het vormgeven van inspraak van leerlingen op hun school via de medezeggenschapsraden en om te stimuleren dat scholen inspraak stimuleren en het faciliteren als leerlingen daarom verzoeken.
Verder lezen?
- Zie hier voor het letterlijke verslag van de eerste termijn van de Kamer
- Zie hier voor het letterlijke verslag van de voortzetting van het begrotingsdebat OCW
- Zie hier voor de schriftelijke antwoorden op vragen over de begroting.
- Zie hier voor berichtgeving over de eerste termijn van het Reformatorisch Dagblad
- Zie hier voor berichtgeving van het Reformatorisch Dagblad over de voortzetting
- Zie hier voor een redactioneel commentaar in de NRC over toezicht op informeel onderwijs