Bron: Forumartikel RD.nl 9 september 2022
Door:
Pieter Moens, bestuurder VGS
Robert Zoutendijk, bestuurder Driestar educatief
en Arno Bronkhorst, bestuurder VBSO en KOC Diensten
”De scholen zijn weer begonnen”, lezen we op het spandoek langs de weg. Voor veel mensen in Nederland is na een lange tijd van vakantie het gewone ritme van school en werk weer gestart. De kinderen gaan naar school, de leerkrachten ontvangen de kinderen in de klas, toezichthouders en schoolbestuurders vergaderen en de ouders zijn aan het werk.
Het ritme van het schoolleven geeft houvast. Tegelijkertijd kan het een sleur zijn. Bezinning is nodig om weg te blijven uit deze sleur. Nadenken over het waarom en het waartoe van het onderwijs is broodnodig in deze uitdagende tijd, met alle vragen die op scholen afkomen. De leerkrachten en de schoolleiders hebben maar al te vaak het gevoel geleefd te worden.
Gebonden aan lesroosters, een jaarplanning met vergaderingen, leerlingbesprekingen, ouderavonden en niet in de laatste plaats de schoolcultuur met haar eigen gewoonten en verwachtingen, wacht een mooi en intensief schooljaar. Daarin is bewust tijd vrijmaken voor bezinning belangrijk.
Verbonden zijn en blijven
In een periode van rust en afstand tot het werk en met het vooruitzicht van een schooljaar vol dynamiek zal menige leerkracht hebben gemijmerd over „die mooie hondse baan” (Ida Gerhardt). Veel onderwijsgevenden zullen deze paradox herkennen. Die bezinning werpt regelmatig vragen op over de kern van het onderwijs. Waarom doe ik de dingen zoals ik ze doe? Wat zijn mijn drijfveren om te werken met kinderen en om bij te dragen aan de vorming van leerlingen?
In de drukte van het schoolleven verschuiven deze vragen snel naar de achtergrond. Hoe meer de waan van de dag heerst, hoe groter het belang om verbonden te zijn en te blijven met onze drive om het werk te doen. Ons pleidooi is: neem bewust tijd en ruimte voor bezinning op deze kernvragen. Deze oproep geldt voor alle betrokkenen binnen de school: toezichthouders, bestuurders, leiding- en onderwijsgevenden. Ga proactief op zoek naar momenten waarin je –alleen of met anderen– je hart hoort en voelt kloppen voor de organisatie waarin je werkzaam bent en vooral voor de kinderen die daar aan je zorgen zijn toevertrouwd.
Bezinningsthema’s
Er zijn tal van onderwerpen die zich lenen voor doordenking en bezinning, zowel door personeel en management als door bestuur en toezicht. Op de werkvloer ligt de focus al snel op praktische, onderwijskundige thema’s. Maar christelijke vorming vraagt een veel bredere focus. Denk daarbij bijvoorbeeld aan duurzame inzetbaarheid of goed werkgeverschap. Bij teams is deze bezinning in opmars, bij besturen begint een voorzichtige bewustwording ten aanzien van het samenwerken als team.
Bij al deze thema’s is het de uitdaging om steeds weer tijd en ruimte vrij te maken. Om zo in verbinding te blijven met je eigen drijfveren. Het is nodig dat de schoolleider ruimte en tijd maakt en blijft maken voor deze bezinningsmomenten met het team. Ook op de jaaragenda van de toezichthouders zou er structureel plaats moeten worden gemaakt voor onderwerpen die de essentie van het onderwijs raken. Zoals een halfuur wandelen tussen de middag daadwerkelijk bijdraagt aan een hogere kwaliteit van het werk dat daarna wordt opgepakt, zo zorgt bezinning voor veerkracht en vitaliteit.
Concreet
Om bezinning in alle lagen in de organisatie te stimuleren, doen we een aantal concrete suggesties. Daarbij realiseren we ons terdege dat er op dit gebied het nodige wordt gedaan. Veel schoolleiders willen vanuit overtuiging hun team inspireren en motiveren met bezinningsmomenten. Laat deze aansporing dan een onderstreping zijn.
Voor teamleden
- Ga met een of meer collega’s in gesprek, juist als je merkt dat je minder drive voelt. Een bemoedigend woord van een enthousiaste jonge onderwijsassistent of van een ervaren duocollega opent soms onvermoede vensters en brengen je terug bij ”daarom ben ik het onderwijs ingegaan”.
- Een paar organisaties vanuit de christelijk-reformatorische achterban werken aan een serie podcasts over actuele thema’s in het onderwijs. Deze podcasts (in het najaar worden ze uitgezonden) zijn laagdrempelig, kunnen individueel en in een groepssetting worden beluisterd en geven stof tot nadenken en bespreking.
- Maak werk van je professionalisering door middel van het bijhouden van vakliteratuur, het lezen van een inhoudelijk boek, het bezoeken van symposia, het volgen van een cursus. Of laat je coachen om jezelf op een diepere laag te ontwikkelen.
Voor schoolleiders en managementteams
- Blijf in contact met bronnen die je inspireren in het leiding geven. Blok tijd in je agenda voor deze lees- en mijmermomenten, liefst op tijden dat je het meest fris bent.
- Houd je kernopdracht als organisatie steeds weer voor ogen. Een visualisatie in beeld en/of woord kan daarbij helpen. Benut deze ook voor openingen van ouderavonden en vergaderingen. Zo draag je bij aan het levend houden van het ”waarom”.
- Bezoek bijeenkomsten (bijvoorbeeld een schoolleidersdag) om te spreken met collega’s en je te laten voeden door deskundigen.
- Zet bezinning op de agenda in je team, liefst gekoppeld aan al geplande momenten.
Voor toezichthouders en bestuurders
- Neem kennis van belangrijke (maatschappelijke) thema’s en draag die kennis de school in. Agendeer deze thema’s en ontwikkel (na bezinning) een visie hierop.
- Schuif eens aan bij een bezinningsmoment van het team, om vanuit gelijkwaardigheid en eigenstandige verantwoordelijkheid in gesprek te gaan over wat verbindt.
- Maak de kernwaarden van de school bespreekbaar tijdens de vergaderingen. Wissel dan van gedachten over hoe deze een plaats hebben in het functioneren van bestuur en toezicht.
- Zorg bij het strategisch beleid voor een aansprekende kernopdracht waaraan (nieuwe) toezichthouders en bestuurders zich kunnen verbinden. Ga na op welke manier de dialoog in de school over het ”waarom” en ”waartoe” wordt gevoerd.
Bron van bezieling
Teruggaan naar de bron van je bezieling om te werken in het christelijk-reformatorisch onderwijs betekent dat je op zoek gaat naar wat God in Zijn Woord vraagt. Je kijkt daarmee in de spiegel van die hoge opdracht, om samen met je leerlingen onderweg te zijn voor Gods aangezicht. Leven in eeuwigheidsperspectief betekent een relativering van de dynamiek van het (school)leven. Wat is het waardevol om vanuit een levende verbondenheid aan de Bijbel invulling te geven aan het werk op school. Omdat de genade van God de dragende grond van het werk is.
