Sociale cohesie in ons land is nodig. Het gezamenlijk besef dat we allemaal op elkaar moeten kunnen rekenen, als het erop aan komt. Respect voor elkaar als medemensen en medeburgers moeten we dus koesteren en de kinderen bijbrengen, hoezeer opvattingen of levensvisies ook kunnen schuren. Daarover geen discussie.
Staan refoscholen sociale cohesie in de weg?
Discussie is er wél over de vraag: hoe versterken we die sociale cohesie? Zijn bijvoorbeeld de reformatorische scholen teveel bubbelscholen die hieraan in de weg staan? Moeten scholen bij voorkeur de maatschappij weerspiegelen met een pluriforme identiteit? Partijen die zoiets voorstaan vergeten dat sociale cohesie in de maatschappij van onderop en binnenuit moet komen. Een land van los zand hangt niet samen, en we kunnen als Nederlanders ook niet één grote familie zijn. Die sociale cohesie heeft dus hechte gemeenschappen nodig, die zich vervolgens door elkaar heen bewegen.
Onder meer reformatorische gemeenschappen hechten sterk aan eigen scholen, omdat de identiteit het hele onderwijs doortrekt. Onderwijs heeft immers altijd een levensbeschouwelijk uitgangspunt, je visie op ‘het goede leven’ bepaalt allerlei keuzes in het lesaanbod. Voor sommige reformatorische scholen is daarvoor ook van belang dat ouders de grondslag willen onderschrijven. Hiermee wordt gewaarborgd dat het onderwijs bij de opvoeding kan aansluiten, en ook dat ouders inspraak en betrokkenheid kunnen hebben zonder dat hierdoor de identiteit vervaagt. Blijven die kinderen dan in een bubbel? Nee, want zij komen op veel meer plekken dan thuis, op school en in de kerk.
Pluriforme scholen het beste voor burgerschapsvorming?
Scholen die enigszins functioneren als ‘waardengemeenschap’ zijn nogal eens effectiever in het afleveren van respectvolle en betrokken burgers, dan pluriforme scholen. Dit blijkt uit onderzoeken en is ook aannemelijk. Kinderen zijn gebaat bij een eenduidig waardenfundament onder onderwijs en opvoeding. Het respect voor andere groepen wordt niet automatisch bevorderd door het feit dat een school divers is. Belangrijk is vooral dat de burgerschapsvorming aansluit bij de levensovertuiging, als een samenhangend geheel. Zodat de kinderen leren om vanuit bijvoorbeeld christelijke naastenliefde overal de eenzame buren op te zoeken. Wat voor geloofskeuzes kinderen later ook maken, voor hun persoonsvorming en burgerschapsvorming is onderwijs vanuit een samenhangend waardenkader zeer bevorderlijk.
Wie bepaalt de onderwijsinhoud?
Maar moeten we dan niet vrezen voor scholen met onacceptabele ideeën? We moeten ons niet door angst laten regeren. In onze rechtsstaat moeten we immers wegblijven bij een politiek die bepaalt welke morele opvattingen de burgers precies aangeleerd moeten krijgen. Waar het gaat om artikel 1 en 23 van de Grondwet: deze mogen dus niet tegen elkaar uit worden gespeeld. Wel is goed om duidelijk te zijn waar de grens ligt: bij het in gevaar brengen van de veiligheid en het respect voor elkaar als mensen. En natuurlijk komen op elke school de verschillende opvattingen aan bod.
Niet als verlengstuk van de politiek, maar als onderdeel van de civil society, hebben scholen een eigen verantwoordelijkheid om waarden en normen over te dragen. Waarden die de kinderen ook tot goede burgers vormen. Religie speelt (voor de ouders die dat willen) zeker in deze postseculiere tijd een belangrijk stimulerende rol.
Deze blog is geschreven en eerder gepubliceerd door de VBSO.
VGS en VBSO hebben vorig jaar, mede namens andere reformatorische (onderwijs)organisaties, onze kernboodschap gedeeld met de verkiezingsprogrammacommissies van verschillende politieke partijen. Tijdens de verkiezingscampagne tot en met 17 maart en in de formatieperiode daarna vragen VGS en VBSO samen met Driestar educatief, ROV, RMU, Berséba en RefSVO aandacht voor een reeks thema’s die ontleend zijn aan onze kernboodschap, zoals vrijheid van onderwijs, segregatie en sociale cohesie, kansengelijkheid, ouderbetrokkenheid en onderwijsinhoud.
