Segregatie
Zoals te verwachten was, stond in het debat de vraag centraal of het wetsvoorstel de segregatie langs de sociaal-economische scheidslijn zou bevorderen. Immers, zo stelden onder andere de senatoren van de PvdA en de SP-fractie, de ruimte om eigen scholen te stichten neemt toe. Het richtingsaspect speelt geen rol meer bij de start van een nieuwe school. Gevolg is wel dat dit de segregatie bevordert, met een tweedeling tussen arme en rijke scholen tot gevolg, zo stelden deze politici. Minister Slob gaf aan dat het wetsvoorstel, mede door amendering in de Tweede Kamer, ook al elementen bevat om segregatie tegen te gaan. Daarnaast wil de minister de positie van het LEA-overleg versterken, waarbij een integrale aanpak nodig is. Zowel in de WPO als in de WVO staat de verplichting dat gemeenten en schoolbesturen afspraken maken in het LEA, onder andere over de bestrijding van achterstanden. Dit overleg moet concretere resultaten gaan opleveren, waarover schoolbesturen zich moeten verantwoorden. De inspectie kan dan ook beter toetsen wat de resultaten van het LEA-overleg zijn. Naast onderwerpen als het toelatingsbeleid van scholen, het onderwijshuisvestingsbeleid van de gemeente en de inzet van de onderwijsachterstandsmiddelen door scholen en gemeenten dient ook het volkshuisvestingsbeleid van de gemeente daarbij betrokken te worden. De kleur van de wijk bepaalt vaak ook de kleur van de school, zo stelde de minister. Daarbij benadrukte de minister ook het belang van de keuzevrijheid van ouders om hun kind op die school aan te melden, die het beste past bij hun overtuiging. Al die punten zijn van belang om te komen tot een integrale aanpak op gemeentelijk niveau, om zo de segregatie tegen te gaan.
Toelatingsbeleid
Desgevraagd gaf de minister aan dat hij verwacht dat medio juni 2020 het rapport van Oberon over het toelatingsbeleid van scholen gereed is. Uit eerder onderzoek bleek reeds dat ongeveer 95% van de scholen een open toelatingsbeleid hanteert. Een gering aantal scholen hanteert een stringent toelatingsbeleid, hetgeen past bij de onderwijsvrijheid. Een algehele acceptatieplicht is dan ook niet de oplossing voor het segregatievraagstuk, zo benadrukte de minister.
De minister benadrukte het belang van de keuzevrijheid van ouders om hun kind op die school aan te melden, die het beste past bij hun overtuiging.
Stemming
Op dinsdag 19 mei zal de Senaat over het wetsvoorstel stemmen. Enkele woordvoerders gaven tijdens het debat aan hun fractie te adviseren tegen het wetsvoorstel te stemmen. Opvallend was dat ook de PvdA tegen het wetsvoorstel zal stemmen, wat overigens in lijn is met het stemgedrag van de PvdA-fractie in de Tweede Kamer. In het verleden was de PvdA immers juist een voorstander van richtingvrij plannen. Wanneer de senatoren volgende week dezelfde keuze maken als hun partijgenoten in de Tweede Kamer moet het wetsvoorstel op een meerderheid in de Eerste Kamer kunnen rekenen.
Reactie VGS
Al eerder heeft de VGS aangegeven dat wetswijziging op het punt van het stichten van nieuwe scholen voor de VGS niet dringend noodzakelijk is. Met de huidige tekst van het wetsvoorstel kan de VGS evenwel instemmen, juist omdat minister Slob daarin een goed evenwicht heeft kunnen vinden tussen het verruimen van de mogelijkheden voor nieuwe initiatieven en het respecteren van de positie van de bestaande scholen. Daarbij is van belang dat bij de kwaliteitstoets voorafgaand aan het besluit om een nieuwe school te bekostigen de inspectie zich terughoudend opstelt. De vrijheid van inrichting dient daarbij volledig gerespecteerd te worden. Het wetsvoorstel heet immers niet voor niets “Meer ruimte voor nieuwe scholen”.