Wortel en symptomen van de gezagscrisis
Dr. mr. Cees Zweistra | Jurist, filosoof, docent aan de Erasmus Universiteit en auteur
Waanzin en innerlijke onrust nemen hand over hand toe. We leven in een maatschappij die steeds minder religieus is. Maar wat betekent het eigenlijk om geen religie te hebben?
- Individuele opvattingen krijgen vrij spel. Wat ik vind en geloof is leidend. Dit kan uitmonden in allerlei vreemde en on-Bijbelse uitingsvormen.
- We laten ons niet leiden door wetten en gezagsstructuren buiten onszelf, maar zijn zelf de maat van alle dingen.
- Autonomie wint: we laten ons niet leiden door iets buiten onszelf. Populisme is hier een voorbeeld van; het gezag moet zich naar ons schikken in plaats van andersom.
Deze ontwikkeling, aldus Zweistra, heeft ook een positief effect: ‘Het levert ons vrijheid op. We bepalen onze eigen waarden en ontwikkelen een persoonlijk geloof. Maar die vrijheid heeft een prijs, want we moeten alles uit onszelf putten. Zelf bepalen wat goed en fout is, is een zware last om te dragen. Want wat is dan waarheid? En wat moet ik met al die vrijheid?’
Dit leidt tot nihilisme. Alles draait om het eigen ‘ik’. Er is geen absolute maatstaf van goed en fout. Wat is uiteindelijk waarheid? Dit zie je zowel bij linkse als bij rechtse politieke stromingen. Tradities brokkelen af.
En juist voor deze tradities moeten wij staan. De kaders, gebaseerd op het Woord, vragen offers. De Bijbel roept ons op om onze woorden en daden in overeenstemming te brengen. Maar die daad blijft vaak achter. Nieuwe, revolutionaire technieken ondermijnen onze traditie. Hoe gaan we hiermee om? Laten we dit gebeuren, of maken we hierin andere keuzes?
Reflectie op de lezing
Dr. Bart Jan Spruyt | Historicus, docent aan het Hersteld Hervormd Seminarie en publicist
Is het wel zo uniek wat we nu meemaken? Dat secularisatie, nihilisme en populisme toenemen? Nee, de geschiedenis herhaalt zich steeds in patronen. Voor de Tweede Wereldoorlog zag je ook een culturele revolutie: jongeren waren onvoldaan door het nihilistische liberalisme. De gedachte dat er geen hoger ideaal is dan een huisje, boompje, beestje. Hier verzette de Duitse jeugd zich tegen. Ze wilden terug naar conservatieve waarden. Een groter verhaal. Opkomen voor gezin en vaderland. Dit leidde tot het nationaalsocialisme. Waarom? Er was geen beter alternatief.
Dit zie je ook in onze tijd. Mensen willen een sterke leider die een groot verhaal brengt. Maar het gevaar hiervan is dat deze leider gemakkelijke oplossingen belooft zonder zich aan morele kaders te houden. Toch heeft populisme ook een positieve kant: een terugkeer naar tradities.
Conclusie: blijf geworteld in je traditie. Blijf in verbinding met de mensen om je heen. Luister met empathie naar andersdenkenden.
Het Bijbelse antwoord op de zingevingscrisis
Prof. mr. dr. Wijnand Zondag | Predikant en bijzonder hoogleraar aan de Theologische Universiteit Apeldoorn
Elke crisis heeft twee componenten in zich: het is een gevaar, maar ook een kans! Wat leren we ervan?
In deze gebroken wereld maken mensen talloze crises mee. Denk bijvoorbeeld aan de aanslag op de Twin Towers. Dit leidde zelfs tot een collectieve depressiviteit. Hierdoor kan de vraag ontstaan: wat is de zin van dit moeitevolle leven? Als zelfs onze dierbaren wegvallen?
We leven niet voor onszelf, maar voor onze Schepper. Daarom moeten we onze eigen wil verzaken en ons ambt en beroep gewillig en getrouw uitvoeren, zoals de engelen in de hemel. Onze loopbaan met lijdzaamheid lopen. Tevreden zijn met ons leven, hoe miserabel het ook is. Als we uitzien naar de wederkomst, zoals een pelgrim, dan hebben we perspectief.
Iedereen krijgt talenten van God. De één kan een grotere verantwoordelijkheid aan dan de ander. Onze capaciteiten passen bij ons; God heeft ze in ons gelegd. Daarom moeten we tevreden zijn met wat God ons toedeelt.
De aarde is maar een herberg, een tijdelijke verblijfplaats. God strooit door het mooie van de aarde kruimels van moeite en verdriet. Zo gaan we verlangen naar een beter leven; we zijn nog niet thuis.
Als God voor ons is, wie zal tegen ons zijn? Zo mogen we verlangen naar Zijn wederkomst. Dan zullen alle tranen en moeiten gewist worden.
Reflectie op de lezing
Dr. Wim Dekker | Theoloog
Wij maken deel uit van een samenleving waarin steeds minder mensen geloven. Het algemene denken is dat ons bestaan toevallig is. Niemand weet waarom we hier zijn. Dus maken we er maar het beste van en proberen we zo humaan mogelijk te leven.
Onze achterban maakt ook deel uit van deze cultuur. Al lijkt de afstand tot dit denken groot, we zitten zelf ook vast in het hier en nu. We vinden zingeving in werk, vrienden, reizen. Als we dit niet hebben, lijkt ons leven mislukt. Het gat in het zingevingskader wordt opgevuld door de goden van onze tijd: schoonheid en zelfontplooiing. En lukt het ons niet om aan deze maatstaven te voldoen, dan zijn we losers. Dit leidt uiteindelijk tot een depressie-epidemie.
Hoe kunnen we als christenen zegenrijk aanwezig zijn in deze context?
Onze roeping is om te getuigen met vrijmoedigheid. We moeten niet bang zijn om het Woord uit te dragen. De problemen die zijn ontstaan in onze maatschappij liggen in de afstemming op God en de medemens. Als we terugkeren naar onze Schepper, kunnen we op een positieve manier leven. De zin van het leven is om naar Zijn stem te luisteren. De praktijk is echter weerbarstig; het goede dat we willen, doen we niet. De boodschap van zonde en verzoening is hier het antwoord op.
Ethisch perspectief: panelgesprek
Dr. Benno Zuiddam | Theoloog en docent aan de Vrije Universiteit Amsterdam
Dr. Bert-Jan Heusinkveld | Directeur NPV
Drs. Arthur Alderliesten | Directeur Stichting Schreeuw om Leven en projectcoördinator Ethiek bij het Prof. dr. G.A. Lindeboominstituut voor Ethiek van de Gezondheidszorg
Welke uitgangspositie hebben christenen ten opzichte van de samenleving? Leggen we een claim neer of hebben we een opdracht?
Zonder God valt niet te leven. We moeten dus niet zelf naar zingeving zoeken, maar deze vinden in Gods wil. Die vinden we in Zijn Woord. Wat stralen wij daarom uit? Onze opdracht is om goed te doen, om harmonie te stichten.
Moeten we rigide grenzen hebben of verantwoord handelen?
Tegen euthanasie moeten we een rigide nee zeggen. Dit kan Bijbels echt niet. Maar is dit het enige uitzicht? Wij hebben als christenen ook iets te bieden, en dat is liefde: het goeddoen en helpen van onze naaste.
Hoe behandelen we anderen bij meningsverschillen?
Als christelijke minderheid opereren we in de marge. Daarin mogen we een lichtend licht en zoutend zout zijn. We mogen open zijn over onze visie, maar wel vanuit een empathisch en genuanceerd verhaal.
Conclusie
We moeten op zoek naar waarheid. Wat leren de natuur en Gods Woord ons? Liefde moet onze motivatie zijn, maar soms moeten we ook een dwarsligger zijn. Uiteindelijk gaat het erom wat God van ons vindt. Daarom moeten we leven in harmonie door open, beslist en betrouwbaar te zijn. Licht laten schijnen in een wereld die complex is. Wij hebben een alternatief: de boodschap van zonde en verzoening. Daarom moeten we onze boodschap in praktijk brengen: niet alleen woorden, maar ook daden. Want als God voor ons is, wie zal tegen ons zijn?
Weten wat de VGS kan betekenen in deze complexe en seculiere maatschappij? Bekijk waar wij voor staan, abonneer je op onze nieuwsbrief en volg ons via LinkedIn.
Verder lezen?
- Lees het verslag van het RD
