In zijn regeerprogramma en in de begroting van het ministerie van OCW staan weinig nieuwe wetsvoorstellen. “Er is geen plek meer voor goedbedoelde extra opdrachten voor scholen”, lichtte het departement toe. “De focus ligt op lezen, schrijven en rekenen.” Het huidige kabinet borduurt voort op de koers van het vorige. “Het onderwijs is gediend bij rust en continuïteit, niet bij grote nieuwe experimenten”, zei koning Willem-Alexander daarover in zijn Troonrede.
VGS en VBSO juichen dat toe. In onze reactie op de Miljoenennota van 2022 pleitten we al voor rust, reinheid, regelmaat en ruimte voor scholen. “De hamvraag is echter of het voorgenomen beleid van dit kabinet ons ideaal dichterbij breng, namelijk christelijk onderwijs voor alle kinderen”, stelt VGS-bestuurder Jan-Willem de Leeuw. “Randvoorwaarde daarvoor is onverkorte handhaving van de vrijheid van onderwijs”, vult Arno Bronkhorst (VBSO) aan. “Het kabinet zegt daar pal voor te staan. De praktijk moet dat de komende jaren aantonen.”
Artikel gaat verder onder de afbeelding.
Bijbel geïnspireerde leermiddelen
- Als we bijvoorbeeld kijken naar de plannen inzake burgerschapsonderwijs, dan zien we dat dit kennelijk niet meer tot de basisvaardigheden wordt gerekend. “Dat moet leiden tot minder druk van de inspectie op dit punt’, betoogt De Leeuw. “We zijn benieuwd hoe de uiteindelijke kerndoelen voor burgerschap eruitzien, die het kabinet in 2025 wil invoeren”, stelt VBSO-bestuurder Bronkhorst. “Cruciaal voor ons is dat die scholen alle ruimte bieden voor Bijbels geïnspireerd burgerschapsonderwijs.”
- Een essentieel onderdeel van artikel 23 is de vrijheid voor scholen in de keuze van hun leermiddelen. VGS en VBSO kijken vanuit dat perspectief kritisch naar de wens van het kabinet dat scholen alleen maar werken met onderwijsmethoden die “bewezen effectief” zijn. “We moeten voorkomen dat de overheid stapje voor stapje haar invloed op methoden uitbreidt”, leggen De Leeuw en Bronkhorst uit. “Zoiets begint met het stellen van randvoorwaarden en kan uitmonden in inhoudelijke bemoeienis.” Criterium moet vooral zijn of leermiddelen “zijn gebaseerd op Gods onfeilbare Woord, de Bijbel”, vervolgen beide bestuurders. Leermiddelen moeten dan ook niet “politiek neutraal zijn”, maar juist identiteitsgebonden.
- De uitbreiding van inspectiezicht naar informeel onderwijs zit VGS en VBSO niet lekker. Het kabinet wil dat toezicht uitwerken “met veel aandacht voor de uitvoerbaarheid”. “Mooi, maar ontoereikend”, aldus beide bestuurders. “Deze weg moeten we überhaupt niet inslaan. Antirechtstatelijke elementen in het informele onderwijs moet je bestrijden via het strafrecht.”
- Relevant voor de onderwijsvrijheid zijn ook de kabinetsplannen rondom sociale veiligheid. Zo moet een zorgplicht komen voor mbo’s, hogescholen en universiteiten. Daarnaast wordt de bestaande zorgplicht voor het funderend onderwijs (PO en VO) uitgebreid. “Hoe meer we in onze samenleving Gods goede geboden verlaten, hoe meer de overheid kennelijk moet repareren met wet- en regelgeving en verplichtingen”, constateert De Leeuw. “Een herwaardering van de Bijbel en beleidsvrijheid voor scholen is een betere route”, aldus Bronkhorst.
- En, om het rijtje niet té lang te maken: Het kabinet wil leraren, schoolleiders en bestuurders “duidelijkheid [bieden] met langetermijndoelen, consistente sturing en structurele financiering voor structurele taken.” “Dat laatste klinkt ons als muziek in de oren”, zeggen De Leeuw en Bronkhorst. “Tegelijk zijn we zeer benieuwd naar wat die consistente sturing dan inhoudt. De laatste decennia neemt de overheid steeds meer het stuur van bestuurders over; als het kabinet de onderwijsvrijheid écht inhoud wil geven, keert het die trend juist om.”
Herstelplan identiteit
Méér onderwijsvrijheid is mínder overheidsingrijpen, concluderen beide bestuurders. “Het zou niet alleen rust en helderheid brengen, maar ook ontspanning als de overheid minder druk zou leggen op de sector en scholen meer ruimte zou geven om goed onderwijs te geven. Daar krijg je gelukkiger leraren en leerlingen van.” In plaats van een Herstelplan Kwaliteit Onderwijs, zoals het kabinet voor begin 2025 aankondigde, zou er een Herstelplan Identiteit Onderwijs moeten komen betogen De Leeuw en Bronkhorst.
“Leerlingen zijn gebaat bij scholen met een duidelijke identiteit. De overheid moet hen daarom stimuleren kleur te bekennen en karakter te tonen.”
Voor ouders en leerlingen valt er dan echt iets te kiezen. En binnen de schoolgemeenschap werken een gedeelde visie en missie samenbindend.
